Dat. Dat beeld. Ze loopt door het gras met rode laarzen aan, haar beentjes gaan traag en dan steeds sneller. De zon schijnt hard, haar haar wipt op en neer en ze gooit haar handen in de lucht. Echt waar ... de vrijheid die mijn kinderen altijd opnieuw voelen en wat dat met hen doet –  daarom alleen al zet ik elk jaar mijn fobie voor klamme kleren opzij en gaan wij kamperen. 
​

Mijn kinders en ik, wij hebben een notoire band met dat Domein. Tijdens al die jaren van verbouwen, waarin onze tuin eerst de werfstortplaats was en vervolgens een niet aangelegde kaalslag, was het Domein onze tuin. We liepen er met onze blote voeten door het gras, leerden er fietsen en overwonnen er angsten voor hoge glijbanen. We bakten 1.489 taartjes van zand en picknickten in het avondlicht. Mijn meisjes zijn er thuis, en dat ze er nu ook ’s nachts van hun Domein mochten proeven – dat was pas geweldig.  ​
​

'Uiteindelijk is het toch een dunne lijn. En jij bevind je aan de ene kant en ik aan de andere, maar we liggen wel dicht bij elkaar.'  Zo zei ze het en het was de nagel op de kop. Wekenlang praatte ik er al over met God en Klien Pierke, maar niemand vatte het zo goed samen als deze schoolpoort-mama. Dopen of niet dopen, dat was de kwestie -- en in al mijn gesprekken heb ik vaak dezelfde argumenten horen aanrukken door voor- en tegenstanders. 

Een moeilijke kwestie bij ons. Onze dochters zijn ondertussen bijna 6 en bijna 3 en we hebben er lang mee gewacht. Eerst was ik na mijn beide bevallingen te kapot, te overhoop gegooid om nog maar aan een doop te dénken. Vervolgens startten de Eeuwigdurende Verbouwingen en was er helemaal geen fut meer, daarna was ik een flippende ratracezombie en nog daarna bijna een jaar burn out. En toen kwam de twijfel. Moesten we ze nog wel dopen? In de Kerk? In die Kerk? Gaven we onze dochters al niet elke dag onze waarden mee, door hoe wij zelf proberen te leven? Maar als we het niet deden, zouden wij dan ruimte voor bezinning maken in ons veel te drukke leven? Zou er ruimte voor stilte zijn en zouden we de moeite nemen om onze kinderen in te wijden in die verhalen die ons cultuurhistorisch kader vormen? Eerlijk waar, Ik kan zelf ook evenveel redenen bedenken waarom we het wel zouden doen en waarom niet.  En plots gaan we er dan toch voor. Volgens de pastoor is het nooit te laat om je in de Christen-gemeenschap te laten opnemen, dus hop hop, wij aan de slag.

En ja, ik was blij. Ik was echt blij dat we het gedaan hebben. In de aanloop naar de viering, hebben Man en ik nog eens écht nagedacht wat het dan is dat we onze kinderen willen meegeven. We schreven hen een brief die we anders nooit uit ons lijf hadden geperst. In de viering zelf kregen ze hem zelf te horen en de ogen van mijn vijfjarige blonken als nieuwe knikkers. 

Voor één keer gebruik ik hier niet de pseudoniemen van mijn meisjes. Want anders houdt onze brief totaal geen steek: 

Lieve Olivia en Lieve Elodie 

Toen jullie zouden geboren worden, zochten papa en mama de mooiste naam voor jullie. 
Eén die goed zou klinken, maar ook één met betekenis en vol met mooie wensen. 
Want wat wij verlangen voor jullie, we zeggen het elke dag; het zit in jullie naam 

Elodie, dat wil zeggen Rijkdom. Eén en al rijkdom. 
Want dat wensen we jullie natuurlijk toe. Dat jullie even rijk mogen blijven als vandaag, dat jullie alles hebben wat jullie nodig hebben, en dat je blijft weten hoe goed je het hebt zo. 

Maar niet alleen rijk in dingen. We wensen jullie alle geluk toe. Blij zijn omdat er zoveel mensen voor jullie zorgen en omdat je zelf ook voor anderen kan zorgen; omdat je veel vriendjes hebt waarmee je je geluk kan delen. 

Rijk wil ook zeggen dat je je oogjes, je oortjes, je handen, je neus goed gebruikt om alles te zien, te horen, te voelen en te ruiken wat er op je af komt. Dat je veel kansen krijgt om te gaan ontdekken en dat je dan gaat waar je zelf wil gaan.

En Olivia, Olivia dat is een olijfboom, de kracht van een olijfboom. 
We wensen dat jullie in jullie leven sterk mogen zijn. 
Sterk als een boom; om te weten dat jij jij bent, met je eigen talenten en je eigen manier van zijn.
Sterk om te weten dat je altijd al prima en perfect bent; niet hetzelfde als iemand anders en dat is ook niet nodig.
Sterk zodat je je eigen hart kan volgen en dat je niet hoeft te doen wat je eigenlijk niet wil doen. 

En als het pad dan toch moeilijk wordt, dan wensen we dat je sterk bent om te weten bij wie je terecht kan en je manieren vindt om die lastige momenten aan te pakken. 

Olivia is olijfboom, en dat is ook een symbool van vrede. 
Vrede in jezelf, om wat je bent en wat je hebt.
Vrede ook naar anderen toe, omdat je met een open blik leeft en niet oordeelt. 
Dus, lieve meisjes, wees een rijke olijfboom; met diepe wortels, en vele volle takken … nu en voor altijd.

Na de viering hebben we geknuffeld for life. En eenhoorn-cupcakes gegeten. 

En of we nu ineens elke week naar de mis gaan? Ik weet zeker van niet. 
Maar soms misschien wel. En misschien branden we ook nog wel eens hun kaarsen. 
Om nog eens efkes stil te staan. Bij alles. En bij elkaar. 

Als ik thuis kom staat ze aan de voordeur die naast de onze ligt. Een papieren zak met boodschappen in de ene hand, de andere hand vecht met het sleutelgat. Door de zonnebril op haar neus kan ik haar ogen niet zien maar ik raad dat ze zenuwachtig heen en weer gaan en getooid worden door diepe wallen. Vijf dagen - zo vertelt ze me - vijf dagen ligt Hugo al op intensieve en niemand weet wat. Koorts van hier tot in Tokio en hij voelt zich een hoopje miserie. Ik schrik, zij houdt zich sterk. 'Let een beetje op mij' zegt ze voor ze haar lege huis binnengaat. 

Manlief schrikt ook. Hugo is een beest, Hugo is een schat en Hugo geeft nooit op.

Drie dagen later kom ik ze samen tegen, wat verder in de straat. Zij jubelend omdat Hugo voor het weekend naar huis mocht, hij is stil en staat er uitgeput en asgrauw bij. Het contrast met de vroege, zonovergoten lentedag kan niet groter zijn. De wandeling die hij zo graag wilde maken, was veel te zwaar. Hij is bekaf en razend op zichzelf omdat er niet meer in zit.

En nu, hypertoevallig, loop ik ze, nog eens vijf dagen later, letterlijk tegen het lijf - in de gang van één van 's lands grootste ziekenhuizen op weg naar mijn werkplek. Lena geeft een gilletje en ik zie het meteen, hun tij is gekeerd. Ze stràlen. 65 en 66 zijn ze, maar ineens lijken ze 17 en 18, dartel en smoorverliefd. Zij voert het hoogste woord. 'Zeldzaam' ... 'Gevonden' ... 'Gepaste medicatie' ... 'Morgen naar huis' ... en ik kijk naar Hugo. Het is waar. Zijn wangen kleuren weer normaal, zijn schouders staan rechter, hij glimt. Oef. Oef Oef. Als Lena is uitgerateld geeft Hugo me een knipoog. Jaja - zegt hij - morgen naar huis. Overmorgen halen we de mobilhome en vrijdag zijn we weg. Ik lach ... uit zenuwachtigheid, giechelende opluchting, en omdat ik niet weet of ik het wel een goed idee vind dat ze zo snel vertrekken. Ik heb er natuurlijk niets over te denken ... Deze helden -- de dokter vindt hun hele plan maar 'zozo' -- trekken zich nergens wat van aan. Zij vertrekken. Ik kus ze, wens ze een mooie reis, en alle goeds. 

Ondertussen zijn we vijf weken verder - minstens. Ik wachtte op hen toen Pasen eraan kwam - tevergeefs. Ze blijven weg en waar ze ook zitten, het moet daar goed zijn. Toen ze die dag in het ziekenhuis wegliepen zag ik hoe innig ze hun vingers in elkaar vlochten en Lena net geen sprongetje maakte. En echt ... ik hoop dat ze nu zo ergens rondlopen. Blootvoets, op een tropisch strand, hartjes tekenend in het zand  en kussend onder een zwoele sterrenhemel.  

Hugo + Lena.
​<3

Er zijn zo van die dingen die ik ineens weet. Een beeld, een situatie en plots worden de dingen duidelijk. En terwijl ik dan even met mijn ogen knipper neem ik Grote Beslissingen die nog lang daarna de juiste blijken en waarvan ik geen spijt krijg.

Dat ik geen auto meer wilde en dat ik zou gaan fietsen -- ik wist het zowat een jaar geleden, op het weggetje naast het bos dat op de Steenweg uitgeeft. Op amper 500 meter van de crèche en een dik kwartier voor sluitingsuur; en toch was ik goed op weg om grandioos te laat te komen. Stiller dan stil stond ik, gevangen in een file vol sluipverkeer. Terwijl ik mijn haar rond mijn vinger draaide en op mijn onderlip beet, zag ik haar de berg opkomen. Een mama, haar fiets en een bak met twee kinders in. Steil bergop ging het en geen motor om haar te duwen. Mama's lange haren hingen voor haar gezicht en haar borstkas tikte bij elke trap tegen het stuur. Neen, een plezierrit was het niet, maar zij ging wel vooruit. Haar daar zo zien, en ondertussen te voelen wat de stress van dat verkeer met me deed, in een periode waarin die verstikkende paniekaanvallen nog maar kort achter mij lagen -- het was een knopje dat voorgoed omgedraaid werd. Die avond zette ik het fietsstoeltje van Marie op mijn stuur en bestelde ik voor haar een 'berenpak' om de kou te trotseren.

Wij dus aan de fiets en the rest is history -- al één jaar lang is mijn fiets mijn trouw paardje dat me overal naartoe rijdt. Goed voor mijn lijf (sterker, strakker, niet dunner) en nog beter voor mijn hoofd. Op veel plaatsen raken we sneller op twee wielen dan met vier. Ik voel meer verbondenheid met mijn stad en haar mensen; en ik beleef die zalige buiten veel intenser - ochtendmist is koud in je longen en avondregen valt mals op je hand, dat weet ik nu.

Dus neen, wij gaan niet terug naar een autovol bestaan.
Dacht ik. 

Want zo van die avonden waarop Manlief weg was met onze enige wagen, Pauline het te hard haatte om door de regen in bergop naar huis te fietsen en dan maar brullend bleef staan; of wanneer ik me gevangen voelde met twee verveelde kinderen in huis, met maar één fiets voor de deur, en de namiddag die op die manier nog heel lang zou duren; of wanneer mijn dagelijkse uitputting niet na maar op het werk toesloeg en ik zo aan mijn Grand Tour rond Leuven in de avondspits moest beginnen - begon ik al eens te twijfelen. En, moet ik toegeven, sloeg ik al eens aan het surfen. Autoscout, 2dehands, kapaza - you name it. Na 10 seconden klapte ik de laptop toe en werd ik slechtgezind. Een auto? Voor mij? Om 90% van de tijd voor onze deur te staan? En de andere 10% me te gaan opjagen in files? Om te gaan vervuilen en weer minder efficiënt te zijn? Klopt niet!! 

En zo ... en zo wist ik het ineens weer. Liet ik al eens het woord bakfiets aan de keukentafel vallen. En zo ... moest Manlief eerst heel hard lachen; om een paar dagen later zelf op prospectie te gaan. 

En zo ... en zo ... en zo haalden we afgelopen weekend ook echt een bakfiets in huis. Een elektrische dan nog wel. Dat we er allemaal zoveel levenscomfort zouden bij krijgen, ik wist het niet. Maar als ik zwoegende Mama op die berg aan het bos naast de Steenweg nog eens tegenkom, ik vertel het haar meteen. 

​
*


PS ik moet hier wel aan toevoegen dat wij niet zonder auto kunnen. De wagen van Manlief hebben we echt nodig (vinden we) en geen haar op ons hoofd dat er aan denkt om volledig autoloos te gaan. En ik moet hier ook aan toevoegen dat ik geen oordeel vel over andermans situatie met, zonder, of met veel auto's voor de deur. Dit is wat voor ons, nu, het beste werkt. En dat wilde ik maar zeggen. ;-)

Het lag niet aan de inspiratie.
Ik zag een vrij onopvallend meisje met bruin haar, een grijze jas en een doffe, wollen, lilla sjaal. Heel gewoontjes - en toch niet. Want toen het licht op groen sprong en ze de straat overstak zwiepten haar haren heen en weer en spatte de kracht uit haar wezen. Het waren haar schoenen -- geen twijfel mogelijk. Ze waren goud. Niet van die halfbronzen of glitterige toestanden. Klaterend, fonkelend, van neus tot hak, knalgoud. Met die schoenen kon ze de wereld aan, dat zag je al van ver. En dat we het er over eens zijn dat uiterlijke schijn er niet toe doet; maar dat tegelijkertijd een vleugje goud en een streepje bling bling ook niemand kwaad doet -  daar wilde ik over schrijven.

En ook over dat andere meisje. Met een grijze hoofddoek, reebruine ogen en een rok die uit crêpe-papier leek. Hij hing soepel tot over haar enkels en liet alle kleuren van de regenboog in elkaar overvloeien. Dat meisje -  op die grijze, steenkoude winterochtend in Leuven - ze zag er zo tropisch uit tussen al die duffe mutsen. Prachtig. En dat wilde ik met jullie delen.  

Of van die jonge gast die wiebelend met één hand door het fietsverkeer laveerde. Op zijn andere hand een maquette van een groot concertgebouw. Zo op weg naar zijn examen, de papieren stoeltjes zacht deinend - op en neer in die drukke ochtendspits. Ik hield mijn hart vast - tussen al dat gekrioel zag hij er even kwetsbaar uit als zijn proefwerk in wit karton; en tegelijkertijd plooide zijn carrière als toparchitect zich al in mijn hoofd open. Schöne. 

Het lag ook niet aan de goesting. 
Schrijven is mijn flow, mijn mindfulness, mijn op- en ontlading in één klap. Niets dat mijn hoofd zo leeg en mijn hart zo vol laat lopen als het getokkel van een toetsenbord en mijn letters op het scherm. Aan goesting dus geen gebrek.

Het lag wel aan de energie. Of het ontbreken ervan. 
Mijn blog hing weer in de wilgen en ik kon er niet aan.

Oh ja -- ik had het voelen aankomen. Eerst dacht ik dat de Zwarte Hond me op de hielen zat. Dat ik hem wel zou afschudden en dan weer verder. Nope. Toen kwam Blue Monday en ik dacht 'Aha' en dat ik me niet zo zielig, samen met al die anderen, moest laten gaan. Maar toen het niet overging en donkere donderdag kwam en ik in duizend tranen bovenaan de trap zat, naast de kamer van mijn meisjes, wist ik dat het dieper zat. Ik was op, kapot, uitgeput again. Ik had het proberen ontkennen, verstoppen en negeren maar daar op die trap (altijd op die trap) kwam ik tot het inzicht dat het weer anders moet. En minder. 

En zo ... ging Gazelle weer in overlevingsmodus. Overdag de ratrace en 's avonds uren op de zetel onder een deken. Mijn lijf bekaf maar mijn hoofd volop aan het malen. Nieuwe keuzes dringen zich op. Weer beslissen rond werk en leven. En 'Minder' blijft daarbij het codewoord.
Lastig. Eng ook.

En ergens ook een beetje spannend. 

#tobecontinued

Ik weet niet wie er bleker uitziet. De vrouw die de rolstoel voortduwt of de man die erin zit - een kartonnen spuugbakje in de aanslag, te grote pantoffels aan zijn blote voeten. Ik zoek zijn blik maar die staat op oneindig. De vrouw kijkt, aarzelt, zoekt haar weg in de gangen van één van 's lands grootste ziekenhuizen. Ik kruis ze, zelf op weg voor een boodschap in het winkeltje. 

Want dat is wat ik doe. Ik spaar ze op, de tripjes van mijn eigen werkplek naar het aanpalende ziekenhuis. Een brood, een kaartje voor een collega, een vergeten boodschap; ik mag van geluk spreken dat het ziekenhuis een dorp op zich is met een winkeltje waar ik altijd terecht kan. Maar niet alleen dat. Op gewone dagen ben ik te lui om de wandeling van de ene kant naar de andere te maken. Op slechte dagen niet. Dan weet ik dat mijn tripjes me van pas komen. Zit mijn hoofd weer in de prut, is mijn dag een ramp of heb ik last van Blue Monday -- ik trek erop uit.

Ik ga de trappen af en begeef me in het labyrint richting Groot Ziekenhuis. Naarmate ik mijn bestemming nader, kijk ik al wie ik kruis in de ogen. De man in de rolstoel, het kind-met-grote-ogen aan een draderig infuus, de schuifelende twintiger in een veel te grote beige pyamabroek, een wanhopige moeder met opgestoken haar en zwarte kringen onder haar ogen. Ik zie ze allemaal.

En daar en dan, precies op het moment waarop onze ogen in elkaar haken, doe ik het. Ik schiet ik mijn wens af en bid heel hard -- Dat ze het goed mogen doen. Dat ze peace of mind mogen kennen. Dat ze veel beter mogen worden. Maakt niet uit wat ze voor hebben of waarom ze hier zijn. Beng. Van mijn hart naar dat van hen.

Ik zie ze natuurlijk nooit meer terug. Ze worden opgeslokt door de gangen en de duizenden kamers die het ziekenhuis telt. Hun verhalen nemen ze mee achter drie rijen deuren. Weg zijn ze en ik weet het dus niet. Ik weet niet of mijn schietgebedjes aankomen. Ik weet niet of het hen helpt. Maar ik voel wel wat het met mij doet. Zoveel patiënten, zoveel gekruiste blikken, zoveel dosissen zelfrelativering.

Eén tripje naar het winkeltje en al mijn kommer en kwel geslonken, petieterig klein, lachwekkend futiel. Ik koop mijn bruin boerenbrood en wanneer ik weer achter mijn computer kruip, voel ik me weer heel bewust. Hoofd leeg. Alert. En dankbaar, dat ook. 

De eindspurt naar Kerstmis is venijnig en weegt zwaar. Niet bij mij -- gelukkig maar.
Ik heb mijn deel al gehad toen ik half november uitviel en maar niet rechtkrabbelde. Early December bracht beterschap en energie en sinds toen vertoef ik in een bubbel van zelfzorg. Ik voel me goed, ben weer meesteres van mijn leven. Niets magisch, het zijn kleine trukjes die iedereen al kent, maar samen zorgen ze ervoor dat ik me niet laat gaan. Veel slapen, gedisciplineerd plannen en familieagenda's beheren, mediteren, lezen. Online detox, gezonder koken. Elke dag een beetje opruimen (in plaats van één heldhaftige keer alles en dan voor de rest van de week weer niets). En het niet te erg te proberen vinden als ik niet aan schrijven toekom. Het werkt. Ik word er goed gezind van en helder in mijn hoofd. 

Niet zo bij vele anderen blijkbaar. Ik voel het op mijn werk en ik hoor het bij mijn vriendinnen. Nathalie met twee kleine kinderen. Uit Deerlijk en ze werkt in Brussel. Staat elke dag om 4.30u op en krijgt het kwaad nu ze  te horen krijgt dat ze in de week voor Kerstmis nog vlug een laat-avond cursus moet volgen. Pffff. Ze wil ook alleen maar af en toe haar kinderen zien. Haar tranen zijn dik en maken kringetjes op haar roze blouse.  Of Mieke, die aan mij vraagt hoe je weet wanneer je tegen een burn out aanzit. Want haar man is vaak weg van huis en zij met haar kinderen en haar job redt het niet meer.

Lotte met een mooie job. Gesandwiched tussen haar team en haar eigen bazen. Ze draait elke dag haar kas af tot 's avonds laat om voor iedereen goed te doen en de hete kastanjes uit het vuur te halen. Op zo'n laat-avond ziet een collega-manager zijn kans schoon en geeft haar de wind van voren. Zijn budgetfrustraties worden gemene verwijten naar haar - hij speelt het laag en op de vrouw. Lotte - sterke, dappere, steengoede, intelligente Lotte - ziet af van de zware deuk in haar zelfvertrouwen. Voor wat, voor wie in 's hemelsnaam blijft ze dit doen? Duizend tranen en ze bijt op haar lip wanneer ze van haar dochter vertelt. 13 is ze. En als Lotte en haar man 's avonds na het werk thuiskomen zit ze daar alleen in hun huis, zij en een bureaulampje. Te studeren voor examens. Helemaal alleen, godganse namiddagen, avonden. Lotte dan, te afgepeigerd om haar te ondervragen, doet het toch, verliest haar geduld. Dat ze hoopt dat ze zich dit niet gaat beklagen - zegt ze.  Pffff Ik laat het niet merken, maar mijn hart krakt en vanbinnen zucht ik diep.  O o ... de herkenbaarheid. 

Ik ben er geweest waar zij nu zijn. Ik kan me 1000% inleven in Lottes gevoel. Ja, ja, ja je kiest het allemaal; kinderen, een huis, een job, een man of vrouw, niet per se in die volgorde, en ook niet allemaal tegelijkertijd, maar wel bewust. De keuzes die je maakte, was allemaal omdat je het zo wilde. En toch, als je vandaag al die keuzes bij elkaar optelt en op een hoop gooit, dan zie je jezelf soms daar zitten, in een leven, in een situatie waar je misschien niet toch niet helemaal exact zo voor zou kiezen, als het even kon.

Been there, done that ... en bij mij was het ook maar nadat ik hard en diep gecrashed was, dat ik eindelijk écht andere keuzes kon maken. En nu wil ik het hen allemaal zeggen. Aan Nathalie,  aan Mieke en aan mijn Lotte. Je hoeft. niet. te. ondergaan. Je kiest. Je kiest alles en je kiest constant. Je kiest grote dingen, maar ook de kleine. Je kiest er zelf voor om die vijf minuten langer blijven om je laatste mail af te maken, je kiest ervoor om die vijf minuten een uur en nog één te laten worden, je kiest voor de reactie die je geeft als iemand je een opmerking geeft, je kiest voor kijken op je iphone naar dat laatst binnengelopen werkbericht terwijl je dochter je iets vertelt.

Ik doe het natuurlijk niet. Ik bijt zelf op mijn lip en zwijg. Nu is niet het moment om betuttelend te zijn en te preken. Ik moet hun balans niet opmaken. En ik twijfel ook. Moet Mieke kiezen omdat haar man altijd weg is? Moet Lotte kiezen omdat een rottige collega blijft stoken en haar het leven zuur maakt? 

Moeilijk dat kiezen. En dat Ondergaan. Ik blijf ervan overtuigd. Je kiest constant. Je stuurt je leven voortdurend. Bewust - en veel vaker nog, ook onbewust. Maar jij hebt het in handen. Dat geloof ik echt. Tegelijkertijd blijft het malen in mijn hoofd. Op de laatste dag van de week krijgt mijn baas bezoek van een bijzonder magere vrouw. Haar benen zijn twee lucifers, haar haren kort, haar ogen van een schitterend soort blauw - en fel. Andere collega's vragen hoe het met haar gaat, ze antwoordt stug en kort. Iemand fluistert - 'Ze is heel ziek geweest. En ze is nu terug.'  Oh. Wow. En ik vraag het me af - wat moet ik daar nu weer over denken; wat zou zij me zeggen over kiezen. En ondergaan. 

's Avonds fiets ik naar huis. Het is nog niet laat, wel donker al. 
Ik fiets op een verlaten pad - anders dan anders, geen tussenstoppen aan crèche of school. De kortste weg naar huis dus, en de meest aangename - want dwars door alles heen. Ik rijd door bosjes, langs water, over aarden paadjes en door hopen herfstbladeren. Zalig -- de natuur en ik. Kou op mijn wangen en in mijn kop. Jaagt de werkdag en de vragen weg en maakt plaats voor mijn zegeningen. Ja, ik doe dat soms. Tellen hoe gelukkig ik ben. In groot en klein. Zot content word ik ervan. En vandaag niet anders: zoals het madamtje op die foto -- ik gooi mijn benen van de trappers en laat me bollen waarheen mijn fiets me brengt. Zalig gevoel. En nog eens en nog eens.
​Ik heb in elk geval juist gekozen. En dat geloof ik ook echt.

Mingo Flamingo zet een stap naar voor ... Mingo Flamingo zet een stap naar voor ... Mingo Flamingo zet een stap naar voor ...  Haar stemmetje, onvermoeibaar, hoog en toonvast, draagt helemaal tot in de nok van ons huis. Pauline, theatraal opgesteld in een opengevouwen doos, en met een geïmproviseerde handpop op de arm, krijgt er niet genoeg van. Mingo Flamingo, zet een stap naar voor ...  Ze heeft de doos versierd met zelfgetekende kasteeltorens, prinsessenkronen en exotische vogels van allerlei pluimage. Zelf draagt ze een oude zomerjurk van mij. Met groene parels. Op haar hoofd een bijpassende tiara. Haar decor, haar kleed, en zij geeft de show. Zonder al te veel drama eigenlijk - haar spel is ingetogen en speelt zich meer in de sprookjeswereld in haar hoofd af dan in onze keuken.

Van zowat het moment dat ze kon stappen, verkleedde Pauline zich en kroop ze in andere rollen. Het is een fase - dachten we. Dat doen alle meisjes - dachten we. Ondertussen zien we het iets scherper. Het dagelijkse verkleedritueel is Paulines dagboek, haar verwerkingsmoment, een uitlaatklep. Met elk kleed dat ze over haar hoofd trekt, neemt ze een beetje verder afstand van de dag en verwerkt ze de dingen die door haar hoofd tollen. Alles krijgt een plaats in haar eigen verzonnen wereld en houdt ineens beter steek. 

Het moment is zo zalig.  Kleine dochter in haar middagdut. Manlief aan het werken rond ons huis. De herfstzon die door de grote ramen op onze keukentafel valt. Daar zit ik, en naast me - als ze kon, óp me - mijn grote dochter, al zingend. Zij, met haar Flamingo, en mama dicht bij -- haar wereld perfect.

Voor de honderdduizendste keer datzelfde zinnetje, Mingo Flamingo zet een stap naar voor ... , het kan me niet schelen. In het laatste anderhalf uur ben ik meer over mijn dochter te weten gekomen dan in de hele twee maanden school die al achter ons liggen. Want tussen de bedrijven van haar show door vertelt ze. Onsamenhangend, niet chronologisch en totaal uit de context. In mijn hoofd en in mijn hart rijg ik de anekdotes aan elkaar en kom ik te weten. Over de Geluksvogels die het thema van dit schooljaar vormen. Over de Verhalenkat die kwam en Mingo meebracht. Over de mama van Thijs die een ongeluk had en geopereerd moest worden. Over het broertje van Febe dat geboren is. Over het nieuwe vriendinnetje dat ze heeft (een écht vriendinnetje he mama). 

Ik was eraan toe, aan dit moeder-dochter inhaalmanoeuvre. Het oudercontact voor de vakantie had me geraakt en mijn ogen geopend. Niets shockerends nieuws eigenlijk: Pauline die in haar droomwereld zit, Pauline die de dingen en de wereld van zich af laat glijden, Pauline waar de juf geen vat op heeft; en die niets in de praatronde vertelt. Pauline die niet veel vriendjes lijkt te hebben en niemand toelaat in haar spel. De juf eindigt met "Het is een echte prinses" -- en ik weet niet hoe ze dat bedoelt en wat ik ermee moet.

God ja, zelfs de juffen die al meer dan 35 jaar tussen alle mogelijke soorten kleuters staan, staan er blijkbaar nog van te kijken ...  ja ja jahaa, ik weet het -- mijn dochter is een volbloed Introvert van de ergste soort, en ... ahum ...  ik weet ook van wie ze dat heeft. Tot daar niets nieuws. Tot daar ook geen probleem. Ik koop me elke maand arm aan verjaardagscadeautjes omdat Pauline twee keer per weekend naar een klasfeestje gaat en de andere helft van mijn maandloon gaat op aan Frozen-cakejes of Maja-wafels voor de vriendjes die hier over de vloer komen. Zo'n frigide diva zal ze dan toch ook niet zijn ... 

Wat me wel steekt is de gedachte dat het allemaal in haar hoofdje moet blijven tollen. Op school geen praatronde voor Pauline en, als ik eerlijk ben, thuis de laatste tijd ook niet veel. Ik kijk terug naar de afgelopen maanden en ik zie hoe hard ik zelf bezig was met voor mezelf te zorgen. Met weer aan de slag te gaan na 9 maanden out en me daar krampachtig overeind te houden. Focus op de pragmatische kant van onze gezinsorganisatie. Ik kijk terug en ik zie ook hoe hard ik elke dag in de weer ben met zorg te geven aan kleine Marie en te verwachten dat Pauline giga-veel zelfstandigheid aan de dag legt -- ook al is ze nog maar 4. Ik bedenk hoe vaak ze uit huis was, gaan spelen, gaan turnen, gaan zwemmen, gaan logeren. Hoe functioneel ik met haar ben bezig geweest. En hoe weinig verkleedmomenten we hebben ingelast. 

Manlief heeft het alarmbelletje ook gehoord. Zonder dingen met elkaar af te spreken, zetten we in dat heerlijke lange herfstweekend in op aandacht en tijd voor Pauline. En onze kleine grote Introvert pikt het op. Er moet geen tv aan, de iPad blijft in de kast. Wij zijn er en zij verkleedt zich, gaat op in haar decor, en hanteert haar eigen taaltje. Nu eens als Mingo, dan als Indiaan, dan als een Pyamaheld. Maakt zo haar hoofd leeg en brengt Mama weer up-to-date.

Een lang weekend  met een gouden randje.
​En veel geluksvogels ten huize Gazelle. 

1 november - en straks gaan we naar het graf van Bompa. Om voor de hand liggende redenen en ook omdat Pauline dit jaar geleerd heeft dat je op "Alle Heiligen" chrysanten naar het kerkhof brengt.

Vorig jaar was dat exact ons zelfde plannetje. We zijn er nooit geraakt. Belandden op spoed na de crash van Marie. Eén van de verpleegsters daar was bezorgder over mijn toestand dan over die van mijn dochter. Terecht bleek achteraf. De tranen die toen kwamen, openden een put eindeloos diep en waarin ik bleef vallen. 

Op die 1 november 2016 wist ik niet dat ik de daaropvolgende 9 maanden buiten westen zou zijn. Vandaag zie ik dat ik in dat ene akelige jaar véél geleerd heb. Teveel om hier allemaal op te sommen. 

Eén ding, het allerbelangrijkste, en de les die voor mij levensbelangrijk bleek, deel ik alvast in het stuk hieronder. 
​

Hilariteit in het deurgat van de grote vergaderzaal. Net wanneer hij de deur uitwandelt, storm ik binnen. Papieren vliegen in het rond. We bukken ons, krabbelen één en ander bij elkaar en komen weer recht. We staan dicht en kijken in elkaars ogen (echt zoals in de film). Ik aarzel nog een fractie, maar de rij gaatjes in zijn oren hebben het mij al lang verklapt - deze strak-in-het-pak-rakker is Arthur, de coole skater-bink waarmee ik in Brussel studeerde.

Kijk eens aan, twee Letteren-alumni die elkaar in de biomedische wereld tegenkomen, twee losbollen die nu respectievelijk hooggehakt en in kostuum door het leven gaan, wel ja, pourquoi pas? We wisselen wat updates uit - pro forma, eigenlijk is er niet veel uitleg nodig want we volgen elkaar op LinkedIn en andere social toestanden. En dan, in de eerste stilte die valt, "Nog nieuws van de Anderen?".

Blablabla en bloebloebloe - gechitchat heen en weer - maar over wat het hardst op mijn hart drukt, daarover zwijg ik. Ik vertel Arthur niets over de lange e-mail die ik gisterenavond van Steven kreeg. Steven, die ook met ons studeerde en gi-gan-tisch geëngageerd was; mega-bezield zeg maar. Gepassioneerd bezig in ontelbare verenigingen en overal even tomeloos actief, pro-actief, productief. 

En nu mailt deze energieke vent me. Dat hij mijn verhaal gelezen heeft. Even diep als ik heeft gezeten, geen spatje energie meer over en vandaag overleeft op een strak regime van slaap, gezond leven en veel zelfzorg. Fioew. Kippenvel als ik het lees en een rilling door mijn lijf bij zijn afsluiter - "Blijf goed voor jezelf zorgen". 

Het raakt me en het blijft me raken.

Toen ik een jaar geleden mijn dagen sleet in die donkere stille kamer voelde ik me compleet mislukt en heel alleen. Op internet (want in de bib geraakte mijn slappe lijf niet) zocht ik naar verhalen van anderen. Ervaringen van binnenuit. Herkenning en een 'way out'. Ik vond niet veel en voelde me nog meer alleen. En raar. 

Van zodra ik een paar uur na elkaar rechtop kon zitten, schreef ik. Ik wilde mijn verhaal out there. Therapeutisch - dat zeker. Maar ik wilde ook vertellen hoe het was zo'n burn out. Voor zij die er niets van snapten en vooral - vooràl - voor zij die er ook mee zaten. Om te tonen dat ze niet alleen waren. 

Eens te meer in mijn leven bleek dat ik Karma onderschat had. Je. krijgt. wat. je. geeft. 

Ze kwamen terug. De verhalen.
Want mensen schrijven me. 
Ik lees familie van wie ik ooit had geweten dat er iets mee was, maar nooit had durven doorvragen.
Ik lees oude bekenden, half vertrouwden en volslagen nieuwelingen in mijn leven. 

Ik lees hun verhalen over burn out - véél. Van uitgeputte moeders, maar even goed van opgebrande managers in grote bedrijven. Ik lees de zaakvoerder van een one man band, alleenstaande mama's en superjonge mensen. En ook partners van.

Aanvankelijk lees ik over burn out; ondertussen over zoveel meer. 
En ik leer: iedereen heeft een verhaal.

De gescheiden vader die verteerd wordt door Schuld ten opzichte van zijn kinderen.
De succesfotograaf die de Zwarte Hond meesleurt. 
De mama-doet-al van drie die in volle vlucht neerknalt. 
De man die de afgrijselijk plotse dood van zijn moeder niet te boven komt. 
De miskraam teveel die niet meer verwerkt wordt.
De vrouw al jarenlang in de verkeerde job zit en die geen weg uit ziet.
De postnatale depressie. 
Volwassen mensen die door hun ouders nog steeds in een kinder-rol geduwd worden en daar stapelgek van worden. 
De man die een zorgvuldig opgebouwde zaak laat voor wat ze is omdat hij het niet meer kan opbrengen.
De vrouw die na een infarct verder moet met een anders-werkend lichaam en hoofd. 
Het koppel dat 30 jaren samen woont en al 15 jaar niet meer tegen elkaar praat. 
De mama die haar leven omgooit omdat haar kind overal de stempel Anders krijgt. 

Ik lees mensen die thuisblijven, mensen die opgenomen worden, mensen die in een rolstoel verder moeten en mensen die gewoon verder doen.

Elke regel in hun verhaal raakt me. 
We hebben allemaal ons verhaal. 
En ja, dat is rauw. 
Maar het is ook schoon. 
"Je bent niet alleen." schrijft iemand. 
Zo waar.
"Verbondenheid" schrijft iemand anders.
Ook waar. 

En ik leer ... 
We weten eigenlijk zo weinig. We hebben allemaal ons verhaal. Zij die waar je het al vaag van wist en zij van wie je het nooit zou vermoeden.
Oordeel niet.
We doen allemaal dingen - of net niet - for a reason. Oordeel niet.

Ik lees over neergaan maar ook over hulp vragen en steun geven. Over de stappen die gezet worden, keuzes die gemaakt worden, andere richtingen. Over mensen en levens waarmee gebroken wordt. Omdat dat uiteindelijk juister blijkt. 

En ik leer ... 
We knallen allemaal. Op een bepaald moment ga je kopje onder. 
En ergens kom je ook weer boven. Op dat moment kan je kiezen.  
Je kan altijd kiezen. Je kan Minder. Je kan Trager. Het kan altijd anders.
Onderga niet.
Voel. Durf het ondenkbare te overwegen en zet dan die allereerste ministap.
It's all in the mind (waarmee ik niet zeg dat het gemakkelijk is ;-))

En tenslotte ... je bent niet alleen ... we hebben allemaal ons verhaal ... dus jij met het jouwe ... doe niet zoals ik veel te lang heb gedaan.
Praat erover. Eerst in jezelf, dan met anderen. 1 andere is al genoeg. 
Doe het. Echt waar.
Je bent niet alleen. 

*

Dat allemaal - ik vertel het niet aan Arthur. 
Die heeft het voor elkaar. 
Zeult ook met zijn verhaal -- maar hij, hij dealt er al netjes mee. 

* * *

Aan iedereen die schrijft: danku. 
Ik wilde herkenbaarheid en ik krijg Verbondenheid.
Ik probeer altijd te antwoorden maar lukt soms niet. 
Maar ik lees je en ik voel je. Ik ben je dankbaar omdat je me met je bericht ook laten weten "Je bent niet alleen."